کنترل توپ یکی از مهمترین تکنیکهای پایهای فوتسال است. کنترل توپ اولین مرحله برخورد و در اختیار داشتن توپ توسط بازیکن است
با توجه به شرایط و محدودیتهای فضایی و زمانی یک بازیکن در فوتسال برای در اختیار داشتن توپ یک کنترل مناسب کلید موفقیت او برای انجام اهداف او اعم از پاس دادن دریبل زدن یا شوت زدن است.در این مقاله از آکادمی آموزش فوتسال, فوتسال لرن نگاهی داریم به انواع اصول و نحوه آموزش کنترل توپ در فوتسال پس با ما همراه باشید.
کنترل توپ فوتسال
کنترل درواقع در اختیار گرفتن توپ جهت انجام کار دوم در راستای اهداف تاکتیکی تیم است. این کار دوم میتواند پاس دادن شوت زدن دریبل زدن یا موارد دیگری باشد. درنتیجه کیفیت کنترل در کیفیت حرکت و عملکرد یک بازیکن تأثیر زیادی دارد.
فوتسال ورزشی است پر از برخوردها ورزشی با محدودیتهای زیاد ازنظر زمان و فضا در فوتسال بازیکن باید بهسرعت کنترل توپ را در اختیار بگیرد و آن را از بازیکنان حریف که بهسرعت برای بهزحمت انداختن او اقدام میکنند حفظ کند. یک کنترل مناسب کلید موفقیت در این کار است.
در اینجا لازمه یک نکته مهم را عنوان کنم. در ورزشی مثل فوتسال کنترل توپ بههیچعنوان به معنای توقف توپ نیست. در فوتسال توپ همیشه باید درحرکت باشد و هر توقف توپ باعث کند شدن کار تیمی و ایجاد فرصت برای تجدید ساختار حریف و ایجاد فرصت تصمیمگیری حریف میشود.
قبل از ادامه مطلب لازم است در مورد یکی از مهمترین عوامل انجام یک کنترل مناسب صحبت کنم تماس اول یا first touch
تماس اول یا first touch
First Touch در فوتبال یا فوتسال به معنی تماس اول بازیکن با توپ یا ضربه اول به توپ است و میشود گفت اول و مهمترین مرحله یک کنترل توپ است.
بازیکنانی که توانایی و کیفیت بیشتری در First Touch داشته باشند عملکردی سریعتر و مفیدتر خواهد داشت و به افزایش سرعت فردی و تیمی کمک میکنند .
میشود گفت یک تماس اول باکیفیت به یک کنترل توپ عالی منجر میشود. عوامل زیادی در کیفیت تماس اول مؤثر هستند که میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرعت تصمیمگیری بالا
- آگاهی محیطی مناسب
- تکنیک و مهارت عالی
- هماهنگی بین عصب و عضله
انواع کنترل توپ
در فوتسال ما با انواع مختلفی از کنترل توپها مواجه هستیم که بستگی زیادی به ارتفاع و مکان توپ در زمینبازی دارند شاید میشود گفت بر این اساس ما میتوانیم کنترلها را به سه دسته تقسیم کنیم
۱-کنترل توپهایی که از سطح زمین بهطرف ما میآیند.
۲-کنترل توپهایی که از هوا بهطرف ما میآیند.
۳-کنترل توپهایی که پشت به حریف یا پشت به دروازه حریف هستیم.
هرکدام از این توپها با شرایط مختلفی به ما میرسند درنتیجه ما باید بهصورت مناسب و متفاوتی با آنها برخورد کنیم.
کنترلها را هم میتوان بر اساس عضو کنترلکننده هم تقسیم کرد بر این اساس ما موارد زیر را میتوانیم نام ببریم.
۱-کنترل با کف پا
برای توپهای سطح زمین استفاده میشود این کنترل بیشترین انتخاب در بازی فوتسال را دارد در ادامه به طور مفصل در مورد این کنترل صحبت می کنیم.
۲-کنترل با بغل پا
این کنترل معمولترین نوع کنترل در فوتبال به شمار میرود. اما به خاطر ماهیت آن و اینکه پس از کنترل توپ از پا جدا می شود در فوتسال زیاد توصیه نمیشود .
سطح تماس این کنترل عبارت است از ناحیه بین پاشنه، قوزک و انتهای انگشت شست، یا در واقع گودی داخل پا. باتوجه به سطح تماسوسیعتر، این نوع کنترل از دقت و اطمینان بیشتری برخوردار است.
با درنظر گرفتن وضعیت وارتفاع توپ به سه صورت (توپهای زمینی، توپهای نیمه بلند و افقی، و توپهای بلند و قوسدار) انجام میشود.
توپهای زمینی
با بغل پا میتوان توپهای زمینی را که از روبرو یا اطراف میرسد کنترل و مهار نمود.
پای تکیه:
این پا در مسیر حرکت توپ قرار میگیرد و از ناحیه زانو مقداری خم میشودو کمی جلوتر از جایی باید قرار گیرد که پیشبینی میشود توپ به آنجا برسد.
پای کنترل:
پا از قسمت مفصل ران و مچ به سمت خارج میچرخد و مچ تاحدی آزاد نگهداشته میشود. به محض تماس توپ، پا و قسمت کف آن باید کمی روی توپ متمایل شود و پا بدون منقبض کردن عضلات به عقب کشیده شود و با حالتی شبیه به خالی کردن زیر توپ عمل کند تا از جهش آن رو به بالا جلوگیری شود.
بالاتنه:
چشمها متوجه توپ، فضای مقابل و اطراف و دستها برای تعادل بازو بالاتنه کمی به جلو متمایل میشود.
توپهای نیمه بلند و افقی:
توپهای نیمه بلند و افقی با ارتفاعی تا حدود70 سانتیمتر را که از روبرو و یا اطراف به سوی بازیکن در حرکت است نیز با بغل پا میتوان به صورت زیر کنترل کرد.
پای تکیه:
این پا رو به مسیر توپ قرار میگیرد و با خم شدن زانو وزن بدن را تحمل میکند.
پای کنترل کننده:
این پا به طریقی جلو توپ قرار داده میشود تا گودی بغل پا روبروی مسیر توپ و تا ارتفاع آن بالا آورده شود. زانو به طرف بیرون منحرف و ران و ساق پا نسبت بهارتفاع توپ و هماهنگ با یکدیگر بالا آورده میشود. در لحظه تماس توپ به پا هردو همزمان باهم به عقب کشیده میشوند تا شتاب و سرعت توپ خنثی شود.
بالاتنه:
چشمها توپ را تعقیب میکنند و دستها برای تعادل از یکدیگر باز میشوند.
توپهای بلند و قوسدار
منظور از این توپها، توپهای قوسدار، مستقیم یا موربی است که در ارتفاع بالاتر از زانو، از دو طرف و یا روبرو به سمت بازیکن در حال حرکت است. پیشبینی زمان، ارتفاع و محل دقیقتوپ نکتههای اساسی در این کنترل است. چگونگی مراحل کنترل با درنظر گرفتن اندامهای مربوط، به شکل زیر انجام میشود :
پای تکیه:
چون پرش و فرود روی این پا صورت میگیرد، بنابراین نقش مهمی در حفظ تعادل بدن دارد.
پای کنترل :
این پا به اندازه ارتفاع توپ بالا میآید و از انتهای ران به نحوی چرخانده میشود که زانو و ساق پا به بیرون و مچ و بغل پا به بالا و داخل متمایل شود . در لحظه تماس توپگودی و بخشی از قوزک پا به آرامی پشت توپ قرار داده میشود.
بالاتنه:
چشمها مسیر توپ را تعقیب میکنند و بالاتنه مقدار کمی به جلو متمایل میشود .
۳-کنترل با روی پا
به دلیل برجستگی روی پا و سطح تماس کمتر دریافت و کنترل توپ با این قسمت قدریمشکلتر است و به تمرین بیشتری نیاز دارد. توپهاییکه در ارتفاع زانو یا بالاتر از آن باشد با این قسمت پا کنترل میشود. .
این نوع کنترل زمانی استفاده می شود که توپ تقریبا در ارتفاع زانو قرار دارد و مدافع نزدیک است و کنترل باید بدون از دست دادن زمان انجام شود.
روی پا به استقبال توپ می رود و با آن تماس برقرار می کند.
تمام روی پا تا هنگام قرارگیری توپ روی زمین آن را همراهی می کند(عقب نشستن عضو به محض برخورد توپ با آن).
·مچ پایی که توپ را کنترل می کند باید شل و راحت باشد.
پای تکیه:
پا در مسیر حرکت توپ قرار میگیرد و از ناحیه زانو خم میشود . هنگام دریافت ابتدا فشاری روی پنجه میآید و سپس تمام سنگینی بدن برآن وارد میشود.
پای کنترل:
این پا با خم شدن مفصل ران به استقبال توپ میرود و در هنگام دریافت مفصل ران با تنه زاویهای حدود90 درجه میسازد. زانو خم و پنجه پا کشیده میشود و به محض برخورد توپ با سرعتی متناسب با سرعت توپ به پایین و عقب آورده میشود.
بالاتنه :
چشمها متوجه توپاند و به محض برخورد توپ با روی پا بالاتنه اندکی به جلوخم میشود.
۴-کنترل با ران پا
این نوع کنترل زمانی استفاده می شود که توپ از ارتفاع پایین تر از سینه به سمت بازیکن می آید. سطح تماس این قسمت از پا وسیعتر است و به دلیل وجود عضلاتحجیموسطحنرم،دریافتو کنترل با این قسمت راحتتر و مطمئنتر است.
محل تماس توپ حد فاصل بین زانو تا کشاله ران و یا به عبارتی دیگر قسمت میانی عضله راست قدامی از گروه عضلات چهارسررانی است.
بخش جلویی ران نسبت با مسیر توپ زاویه قائمه می سازد.
زمانی که ران با توپ تماس پیدا می کند باید در حالت شل و راحت باشد تا مانع از برگشت توپ شود.
پس از تماس ران به سمت پایین متمایل می شود و مسیر افتادن توپ را دنبال می کند(عقب نشستن عضو به محض برخورد توپ با آن)..
مبتدیان در مراحل اولیه تمرین و یادگیری دچار دو مشکلاصلی میشوند:
یکی اینکه به محض برخورد توپ عضلات خود را بر خلاف اصول اولیه کنترل منقبض میکنند و درنتیجه توپ پس از برخورد به سمت بالا جهیده و گاه بهصورت برخورد میکند. دیگر اینکه توپ را با قسمت استخوانی زانو دریافت میکنند.
روش کنترل با توجه به اعضای مربوط به صورت زیر است:
پای تکیه:
این پا از مفصل زانو خم میشود و قبل از رسیدن توپ روی پنجه قرار میگیرد و در مسیر حرکت توپ واقع میشود.
پای کنترل :
این پا از زانو خم و پنجه آن مقداری متمایل به پایین میشود به طوری کهزاویه بین پنجه پا و ساق بیش از90 درجه میشود. پا از مفصل ران خم و بالا آورده میشود تاجایی که نسبت به زمین به طور موازی قرار گیرد.
قبل از برخورد و فرود توپ ران مقداری بالاتر برده میشود و به محض تماس توپ با روی عضلات چهار سررانی به تدریج پایینآورده میشود تا شتاب توپ خنثی وکنترل شود.
بالاتنه:
چشمها توپ را تعقیب میکنند و به محض برخورد توپ با روی ران بالاتنه کمی به جلو متمایل میشود تا پوشش روی توپ بهتر انجام گیرد. دستها نیز برای حفظ تعادل در دو طرف بدن مطابق شکل باز میشوند .
۵-کنترل با سینه
سینه سطح مناسبی برای کنترل توپهایی است که در ارتفاع سینه به صورت مستقیم یا قوسدار بهبازیکن میرسد
این نوع کنترل زمانی استفاده می شود که توپ از ارتفاع حدود سینه به سمت بازیکن می آید.
پاها کمی باز و خم می شود.
چشم ها باز و به سمت توپ است.
جهت کنترل و جهت دادن به حرکت توپ، بالا تنه به سمت عقب قوس داشته و در مسیر حرکتی مناسب، می چرخد.
و اینکار به دو صورت بدون استفاده از زمین و با استفاده از زمین انجام میشود.
کنترل توپ با سینه بدون استفاده از زمین
پاها در عرض یکدیگر یا یک پا کمی جلوتر از پای دیگر و با فاصله متناسب قرار میگیرند بهطوری که تعادل بدن در زمان کنترل حفظ میشود و هردو پا از ناحیه زانو خم میشوند.
کنترل توپ با سینه با استفاده از زمین
این کنترل هنگامی انجام میگیرد که توپ نه به صورت قوسی بلکه به طور مستقیم و در مواقعی غیرمنتظره درحدود ارتفاع سینه به بازیکن میرسد. این تکنیک معمولاً در حال حرکت اجرا میشود.
در هنگام رسیدن توپ باید بازیکن قادر باشد تا سینه و سر را مقدار کمی به عقب خم کند، به صورتی که ستون فقرات وی یک قوس یا نیمدایره از پشت تشکیل دهد. قبل از این کار بهتر است نرمش لازم قسمت کمر و ستون فقرات انجام گیرد تا کمر با انعطاف پذیری مناسب به اجرای بهتر کنترل کمک کند.
پس از خم کردن زانوی هردو پا وزن بدن روی پنجه پا منتقل میشود و بالاتنه کمی به جلو و سینه به استقبال توپ میرود و مانند سایر کنترلها به محض برخورد توپ، سینه را به داخل و عقب میکشند به اصطلاح زیر توپ را خالی میکنند و همزمان عضلههای سینه در حالت آزاد و راحت هستند و با این حرکات میتوان توپ را به جلو، طرفین یا حتی پشت سر هدایت کرد.
دستها در ناحیه آرنج خم شده و در دو طرف بدن بهمنظور حفظ تعادل به بالا آورده میشود. چشمها نیز توپ را تعقیب میکند. محل تماس توپ دو قسمت راست و چپ و نیز وسط سینه است.
در این روش باید بدن را هنگام رسیدن توپ مقداری بالا کشید و در لحظه تماس رویتوپ خم شد و با عقب کشیدن سینه توپ را در جهت پایین و به سوی زمین و نزدیک پاها هدایت کرد.
۶-کنترل با سر
یکی از مشکلترین حرکتهای تکنیکی مهار توپ با سر است. با سر میتوان توپهای بلند را که با قسمتهای مختلف بدن قابل کنترل نیستند مهار کرد. از این مهارت اغلب مهاجمان در مناطق حساس مثل محوطه جریمه تیم مقابل ویژه برای فریب مدافعان استفاده میکنند .
سطح تماس توپ دقیقاً با استخوان پیشانی است و در دو حالت قابل اجرا است: درحالت ایستاده و همراه پرش رو به بالا. به دلیل سفت و سخت بودن محل برخورد، طبیعتا توپ با مقداری جهش همراه است .
این نوع کنترل برای توپ های با ارتفاع بالاتر از سینه مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع کنترل به دلیل سختی سطح تماس و نیاز به هماهنگی بسیار زیاد کاربرد زیادی ندارد.
پاها کمی باز و خم می شود.
چشم ها باز و به سمت توپ متمرکز است.
دستها برای حفظ تعادل بیشتر کمی باز می شود.
· بازیکن خود را در مسیر توپ قرار می دهد.
برای کاهش ضربه از پیشانی استفاده می شود و سر هنگام تماس به پایین می آید(عقب نشستن عضو به محض برخورد توپ با آن).
اصول کنترل توپ
۱-انتخاب سطح تماس ( با توجه به توپهایی که از زمین و یا با ارتفاع همین طور با فاصله یا کوتاه به سمت ما میایند)
۲-قرار گرفتن در مسیر توپ برای بهترین تعادل در اجرا
۳-رفتن به استقبال توپ ( آگاهی محیطی از اطراف)
۴- هماهتگی عصب – عضله ( آرامش عصبی – عضلانی بمنظور مهار با کیفیت توپ)
۵-سرعت عمل در تصمیم گیری جهت انجام کار دوم
۶-توانایی محافظت از توپ با بدن ( حفظ توپ فردی و اتخاذ تصمیم در بهترین زمان)
۷-سرعت عمل در اجرا
در ویدیویی زیر نکات و اصول کنترل توپ را میبینیم
کنترل کف پا
مهمترین نوع کنترل در فوتسال کنترل کف پا است. در کنترل کف پا بازیکن کامل روی توپ احاطه دارد و به هیچ عنوان توپ از پا جدا نمی شود. در کنترل کف پا بازیکن می تواند در کمترین زمان ممکنه توپ را برای حرکت دوم آماده کند.
نکته مهم در کنترل کف پا و کلا تمام کنترل در فوتسال این است ما در فوتسال چیزیبه نام استپ یا سشاکن شدن توپ نداریم توپ همیشه باید در حرکت باشد در نتیجه ما با واژه جدیدی اشنا میشویم کنترل جهت دار در ادامه در مورد این مفهوم کلیدی صحبت خواهیم کرد
کنترل جهت دار فوتسال
کنترل جهت دار یکی از اصول اساسی کنترل توپ بخصوص در فوتسال است. محدودیت های فضایی و زمانی فوتسال ایجاب می کند که بازیکنان همیشه به دنبال فضای خالی و دورتر از مدافعان حریف باشند. کنترل جهت دار این امکان در به بازیکن صاحب توپ می دهد که در این شرایط توپ را در اختیار بگیرد.
برای کنترل جهت دار بازیکن باید قبل از رسیدن توپ آگاهی فضایی کامل و مناسبی از فضای اطراف خود داشته باشد سپس بعد ازرسیدن توپ و لحظه تماس اول توپ را منطقه ای که از مدافعان دورتر است هدایت کند.
نکات کلیدی در آموزش کنترل:
۱-به سیر پیشرفت در تمرینات برمبنای مطالب گفته شده توجه نمایید.
۲-اصول آموزشی را از جز به کل همینطور ساده به مشگل طراحی تمرین نماییم.
۳-بهترین شرط در بازیهای تمرینی برای رسیدن به اهداف تمرینی برای کنترل بازی دو ضرب اجبار و بهترین تمرینات پس از مراحل مقدماتی بازی حفظ توپ و بازی در زمینهای کوچک خواهد بود.
اگر این مقاله برای شما مفید بود احتمالا محصول زیر می تواند برایش ما مفید باشد
خرید مجموعه کتاب الکترونیکی تکنیک و تاکتیک در فوتسال
محصولی ارزشمند که از 4 کتاب PDF تشکیل شده است که به ترتیب با عنوان های زیر ارائه می شود
تکنیک یا تاکتیک, دریبل, شوت و کنترل .
مجموعه کتابهای الکترونیکی تکنیک یا تاکتیک
فرمت PDF